نمایش تئاتری روحانیت: وقتی مدافعان قدرت از انتقاد میترسند

در آخرین فصل از سریال بیپایان دفاع از قدرت، روزنامه کیهان بار دیگر با لحنی که از دوران صفویه به ارث برده، به سراغ کسانی رفته که جرات انتقاد از مقدسات حکومتی را دارند.

ماجرا از سخنان محققی از حوزه درباره شهادت حضرت فاطمه شروع شده که ظاهراً موجب "خشم و انزجار مؤمنین" شده است. البته باید پرسید که این مؤمنین کیستند؟ همان کسانی که چهل سال است با نام دین، مردم را سرکوب میکنند؟

تاریخ تکرار میشود

جالب اینجاست که کیهان سعی دارد این محقق را به جنبش ۸۸ و اعتراضات سال ۱۴۰۱ مربوط کند. گویا در منطق آنها، هر کس که جرات سؤال کردن داشته باشد، حتماً "فتنهگر" است. این همان منطقی است که قرنها پیش علیه گالیله و کوپرنیک استفاده شد.

نکته قابل تأمل اینجاست که چرا نظام اینقدر از یک مناظره علمی میترسد؟ اگر باورهایتان محکم است، چرا از مواجهه با انتقاد فرار میکنید؟

بازی دوگانه اصلاحطلبان

کیهان البته فراموش نکرده که سهمی هم از خاتمی و جریان اصلاحطلب بگیرد. انتقاد میکند که چرا خاتمی نه از روی اعتقاد، بلکه از ترس "بیآبرو شدن" موضع گرفته است.

این نکته درست است، اما نه به دلیلی که کیهان میگوید. اصلاحطلبان واقعاً در بازی دوگانهای گرفتار هستند: نه میتوانند کاملاً آزاد باشند، نه میتوانند کاملاً تسلیم شوند.

ترس از روشنگری

آنچه در این مقاله کیهان واقعاً مشهود است، ترس از روشنگری و تفکر انتقادی است. وقتی میگویند "دست این به اصطلاح متفکران نواندیش روشن شد"، در واقع اعتراف میکنند که از تفکر و نواندیشی میترسند.

تاریخ ایران مملو از چنین لحظاتی است. از زمان میرزا ملکم خان تا امروز، همیشه کسانی بودهاند که از نام دین، مانع پیشرفت فکری جامعه شدهاند.

نتیجهگیری

در نهایت، این نوع واکنشها نشان میدهد که قدرت در ایران چقدر شکننده شده است. وقتی برای حفظ مشروعیت، مجبورید هر صدای مخالف را به "فتنه" متهم کنید، یعنی دیگر استدلال محکمی ندارید.

شاید وقت آن رسیده که بپذیریم تفکر انتقادی دشمن دین نیست، بلکه دشمن استبداد است.